GR EN
Πίσω
Οδηγός εκπαιδευτικού για το πρόγραμμα "Το μυστήριο της μικρής αρκούδας"
7

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΑΡΚΟΥΔΑΣ"

Αγαπητοί και αγαπητές εκπαιδευτικοί,

Το εκπαιδευτικό παιχνίδι «Το μυστήριο της μικρής αρκούδας» απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες της Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Μπορεί να αξιοποιηθεί ως αφόρμηση για τη διδασκαλία κάποιας διδακτικής ενότητας που συνδέεται με το φυσικό περιβάλλον και να συνδράμει σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή σ’ ένα ερευνητικό σχέδιο (Project).
Στον Οδηγό περιλαμβάνονται οι παιδαγωγικοί στόχοι, η μεθοδολογία του παιχνιδιού και οι παιδαγωγικές αρχές του παιχνιδιού με τον γενικό τίτλο Περιγραφή του προγράμματος. Ακολουθούν οι σύνδεσμοι που αντιστοιχούν στους γρίφους του παιχνιδιού με τη σειρά που εμφανίζονται σε αυτό. Ο κάθε σύνδεσμος περιλαμβάνει: α) τον γρίφο που καλούνται να λύσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες και τρόπους επίλυσής του, β) τη θεματική ενότητα στην οποία αναφέρεται ο κάθε γρίφος με ποικίλες πηγές: κείμενα με πληροφορίες περιβαλλοντικής έρευνας, εκπαιδευτικά βίντεο, ενημερωτικά φυλλάδια, δελτία τύπου και γ) σύνδεση της θεματικής ενότητας με τα σχολικά εγχειρίδια και προτάσεις διδακτικής αξιοποίησης.  


Περιγραφή του προγράμματος

Το κεφάλαιο περιλαμβάνει τη στοχοθεσία, τη μεθοδολογία, τις παιδαγωγικές αρχές του εκπαιδευτικού προγράμματος «Το μυστήριο της μικρής αρκούδας» και την ομάδα σχεδιασμού. Αναφέρονται, επίσης, οι τεχνικές προδιαγραφές του παιχνιδιού, ο τρόπος εφαρμογής του και οι δυνατότητες διδακτικής αξιοποίησης από τον/την εκπαιδευτικό.

Ο γενικός σκοπός και το περιεχόμενο του προγράμματος



 
Τι είναι το μυστήριο της μικρής αρκούδας;

Το «μυστήριο της μικρής αρκούδας» είναι ένα διαδραστικό παιχνίδι που αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες. Ο γενικός σκοπός του είναι η ενημέρωση των μαθητών/τριών για ζητήματα του φυσικού περιβάλλοντος μέσα από παιγνιώδη τρόπο. Παράλληλα με το παιχνίδι εμφανίζονται σύντομες πληροφορίες που σχετίζονται με τις δράσεις της περιβαλλοντικής οργάνωσης ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ για τα δάση, τους οικοτόπους και για προστατευόμενα είδη της ελληνικής πανίδας όπως η αρκούδα, ο λύκος, η βίδρα και το αγριόγιδο. 


Τα παιδιά καλούνται να λύσουν ένα μυστήριο. Ένα μικρό αρκουδάκι έχει χαθεί και για να το βρουν θα πρέπει να παίξουν το παιχνίδι και να λύσουν κάποιους γρίφους. Στην πορεία του παιχνιδιού οι πρωταγωνιστές του -που είναι άγρια ζώα ή δέντρα- δίνουν κάποια στοιχεία και τα ενθαρρύνουν για να συνεχίσουν στον επόμενο γρίφο. Όταν φτάνουν στο τέλος της λύσης του μυστηρίου, συνειδητοποιούν ότι το μικρό αρκουδάκι δεν είναι κάτι άλλο παρά ο αστερισμός του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ, απ’ όπου και πήρε το όνομά της η περιβαλλοντική οργάνωση.


Στο σημείο ακριβώς που βρίσκεται το αρκουδάκι θα δημιουργηθεί στο άμεσο μέλλον ένα νέο Καταφύγιο του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ που θα φιλοξενεί πρώην αιχμάλωτες αρκούδες που δεν μπορούν να ζήσουν ελεύθερες στη φύση, δίπλα σε αυτό που υπάρχει ήδη στο Νυμφαίο Φλώρινας. Το νέο αυτό Καταφύγιο θα είναι το μοναδικό στην Ευρώπη που θα είναι προσβάσιμο σε Άτομα με Κινητικές Δυσκολίες. Θα περιλαμβάνει κάμερες παρακολούθησης των αρκούδων, οι οποίες θα προβάλλουν μέσα από την ιστοσελίδα του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ στιγμές από την καθημερινή ζωή τους. Έτσι, μελλοντικά οι μαθητές και οι μαθήτριες θα έχουν τη δυνατότητα να συνδεθούν και on line με τις αρκούδες! 


Το περιεχόμενο του παιχνιδιού


Το ηλεκτρονικό παιχνίδι είναι σχεδιασμένο σε οn line περιβάλλον και βασίζεται σε 360ο φωτογραφία ενός δάσους. Η ιδιαιτερότητα με αυτού του είδους τις φωτογραφίες είναι ότι μπορεί ο/η χρήστης/τρια να τις μετακινεί προς τα πάνω ή κάτω, δεξιά και αριστερά και, έτσι, να νιώθει ότι έχει μπει σε ένα πραγματικό δάσος.   


Οπτικές της φωτογραφίας






 

Αρχίζει η περιήγηση και εμφανίζονται οι πρωταγωνιστές που βοηθούν τον/τη χρήστη/χρήστρια να ανακαλύψει το «μυστήριο». Τον πληροφορούν ότι για να το ανακαλύψει θα πρέπει να λύσει κάποιους γρίφους. Οι πρωταγωνιστές είναι ζώα (ελληνικός ποιμενικός, αρκούδα κ.ά) ή δέντρα και παραπέμπουν στην αλληγορία των αισώπειων μύθων αλλά και άλλων γραμματικών ειδών, στα οποία τα ζώα και τα φυτά μιλούν και στέλνουν μηνύματα. 

Οι χρήστες/στριες για να προχωρήσουν ακολουθούν τα βελάκια που εμφανίζονται στα δεξιά ή κάτω στην οθόνη.  




Παράλληλα, με τη λύση των γρίφων και, ενώ συνεχίζει η περιήγηση, εμφανίζονται και διάφορα ερωτηματικά τα οποία, όταν πηγαίνει το ποντίκι επάνω, δίνουν κάποια επιπλέον πληροφορία που σχετίζεται με το φυσικό περιβάλλον. 




Οι γρίφοι

Είναι σκίτσα σχεδιασμένα στο χέρι που παραπέμπουν σε γκραβούρες και συμβολίζουν έτσι την «κλασική» και διαχρονική αξία του φυσικού περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα, δίνουν την αντίθεση μεταξύ της ρεαλιστικής φωτογραφίας του δάσους και των γρίφων-σκίτσων εμπλουτίζοντας το οπτικό υλικό του παιχνιδιού.




Οι γρίφοι λύνονται με το σύρσιμο του ποντικού επάνω στην εικόνα, οπότε είναι απλοί στο χειρισμό της λύσης. Το περιεχόμενό τους αντιστοιχεί σε δράσεις του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ για την άγρια ζωή και το φυσικό περιβάλλον. Στον Οδηγό παρέχονται πολλές πληροφορίες για τη θεματική ενότητα του κάθε γρίφου και προτάσεις για τη διδακτική αξιοποίησή τους.

Η λογική των γρίφων βασίζεται σε διαφορετικές δεξιότητες που καλούνται να ενεργοποιήσουν οι μαθητές/τριες για να τους λύσουν και είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας. Θα πρέπει να εφαρμόσουν απλές πράξεις μαθηματικών (γρίφοι «Ψηλά τα χέρια», «Πόσοι φύλακες χρειάζονται;») να παρατηρήσουν και να διατυπώσουν διαζευκτικούς και υποθετικούς συλλογισμούς λογικής για να φτάσουν στη λύση (γρίφοι «Welcome to Οικότοπος», «ΠΟΙΑ; ΠΟΥ; ΠΩΣ;»). Κυρίως, όμως, ενθαρρύνονται να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους και να συνεργαστούν. 


Στην επιστήμη της Πληροφορικής κάποιοι από τους γρίφους βασίζονται στη λογική του αλγόριθμου και μπορούν να συνδυαστούν με το αντίστοιχο μάθημα στη Γ’ Γυμνασίου. Στο κεφάλαιο «Εισαγωγή στην Έννοια του Αλγορίθμου και στον Προγραμματισμό», αναφέρεται ένας παρόμοιος γρίφος-αλγόριθμος (ο βαρκάρης, ο λύκος, το πρόβατο και τα χόρτα). Στο παράδειγμα που αναλύεται για τη λύση του γρίφου, παρέχονται τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθηθούν και σε κάποιους από τους γρίφους αυτού του παιχνιδιού (γρίφοι: «Πόσοι φύλακες χρειάζονται;», «ΠΟΙΑ; ΠΟΥ; ΠΩΣ;»). 


Ο γρίφος «Η μαγεία της επιβίωσης» είναι ένα λεξοπαίγνιο και ο γρίφος για τον λύκο («ΝΑΙ, ΜΕ ΑΚΟΥΤΕ;») βασίζεται στη λογική ενός ερωτήματος με απαντήσεις πολλαπλής επιλογής που μία είναι η σωστή. 


Πατώντας το λαμπάκι που βρίσκεται επάνω και δεξιά σε κάθε γρίφο μπορείτε να δείτε τη λύση του.


Σκοποθεσία


Μέσα από την εφαρμογή του παιχνιδιού και την περαιτέρω διδακτική αξιοποίησή του επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες:

  1. Να γνωρίσουν σημαντικά περιβαλλοντικά ζητήματα και δράσεις που αφορούν στην άγρια ζωή και τη φύση της Ελλάδας.
  2. Να πληροφορηθούν για τη βιολογία και την οικολογία των άγριων ζώων, τα δάση και τους οικοτόπους. 
  3. Να αντιληφθούν τους αειφορικούς τρόπους διαχείρισης και τις μεθόδους επιστημονικής έρευνας για τα ζητήματα αυτά (ελληνικός ποιμενικός σκύλος, επιστημονικές δράσεις για την αρκούδα).
  4. Να αναπτύξουν στρατηγικές μάθησης μέσα από τη λύση των γρίφων.
  5. Να συνειδητοποιήσουν την άμεση αλληλεξάρτηση των ανθρώπων από τη φύση.
  6. Να αποκτήσουν φιλοπεριβαλλοντική συμπεριφορά. 
  7. Να εφαρμόσουν δεξιότητες που σχετίζονται με τις νέες τεχνολογίες, την παρατήρηση και τους συλλογισμούς. 
  8. Να ψυχαγωγηθούν, να διασκεδάσουν και να συνεργαστούν ομαδικά.


Οι παιδαγωγικές αρχές του προγράμματος


Οι παιδαγωγικές αρχές του προγράμματος προκύπτουν από την Παιδαγωγική και Διδακτική Επιστήμη και συνάδουν με τη φιλοσοφία και τους θεσμούς των Διαθεματικών Αναλυτικών Προγραμμάτων για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το διαδραστικό παιχνίδι αξιοποιεί τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και στον Οδηγό Εκπαιδευτικού προτείνονται διαθεματικές διδακτικές δραστηριότητες. Παράλληλα, έχουν συμπεριληφθεί 1) αναφορές σε διδακτικές ενότητες που συνδέονται με τις θεματικές του παιχνιδιού από τα σχολικά εγχειρίδια της Ε’ και ΣΤ’ τάξης Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου με παραπομπές στα ψηφιακά σχολικά εγχειρίδια, 2) διδακτικά σενάρια και προτάσεις από τον Εθνικό Συσσωρευτή Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση: ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, 3) διδακτικά σενάρια από την Πλατφόρμα Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής: ΑΙΣΩΠΟΣ, 4) εκπαιδευτικά προγράμματα των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και 5) ερευνητικές και δημιουργικές εργασίες μαθητών/ τριών και των εκπαιδευτικών τους που είναι αναρτημένες στις σχολικές ιστοσελίδες. 


Ειδικότερα, οι αρχές που αξιοποιούνται μέσα από το παιχνίδι είναι:


  • Η Βιωματική μάθηση. Το παιχνίδι είναι βασισμένο σε φωτογραφία 360ο και παραπέμπει στην περιήγηση του χρήστη μέσα σε ένα φυσικό δάσος. Ταυτόχρονα, ακούγονται φυσικοί ήχοι των ζώων. Έτσι, οι μαθητές/τριες βιώνουν μια εμπειρία που προσιδιάζει στην επαφή με τη φύση. Ο στόχος άλλωστε του παιχνιδιού είναι να αποτελέσει αφορμή για να υλοποιηθούν δραστηριότητες στο φυσικό περιβάλλον, όπως μια εκπαιδευτική εκδρομή ή ένας περίπατος στη φύση. 
  • Εποπτικότητα. Αξιοποιώντας τη βασική αρχή του Αριστοτέλη και, στη συνέχεια, του Κομένιου ότι «η διδασκαλία ξεκινά πρώτα από τα πράγματα, τις εμπειρίες, και μετά προχωρεί στις λέξεις» το πρόγραμμα Το μυστήριο της μικρής αρκούδας μεταδίδει όλες τις πληροφορίες και τα περιβαλλοντικά μηνύματα μέσα από τη δύναμη και την αποτελεσματικότητα της εικόνας και της διαδραστικότητας.
  • Διαθεματικότητα. Οι γρίφοι συνδέονται με τις εμπειρίες των παιδιών και με γνώσεις που αφορούν στα Μαθηματικά, τη Βιολογία, τη Φυσική, τη Μελέτη Περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα παραπέμπουν και στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας (γρίφοι σε μορφή ομοιοκαταληξίας). Στον Οδηγό Εκπαιδευτικού προτείνονται δραστηριότητες που μπορούν να συνδυαστούν με πολλά διδακτικά αντικείμενα: παραγωγή κειμενικών ειδών και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών (βιογραφικό σημείωμα, κάρτα, αφίσα, κόμικ), δημιουργία εκπαιδευτικού βίντεο με συνδυασμό εικόνας και λόγου, ερευνητικές εργασίες που συνδέονται με τη Βιολογία και τη Λογοτεχνία. 
  • Ενεργητική και παιγνιώδης μάθηση. Τα παιδιά από την αρχή του παιχνιδιού καλούνται να συμμετάσχουν ενεργά σε αυτό μέσα από την επίλυση των γρίφων. Το παιχνίδι αποσκοπεί στη δημιουργία συναισθημάτων χαράς και διασκέδασης αξιοποιώντας διαδραστικούς γρίφους, χιούμορ και μια γλώσσα φιλική προς τους/τις μαθητές/τριες. Επιπλέον, ο όγκος των πληροφοριών μέσα στο παιχνίδι είναι περιορισμένος. Στον/στην εκπαιδευτικό, βέβαια, παρέχονται ποικίλες πηγές για την περαιτέρω αξιοποίησή του. 

Η μεθοδολογία και η εφαρμογή του παιχνιδιού


Σας προτείνουμε να απολαύσετε πρώτοι το παιχνίδι και να δείτε στη συνέχεια τα βήματα επίλυσης του κάθε γρίφου αλλά και τη σύνδεσή του με ενότητες των σχολικών εγχειρίδιων σε περίπτωση που επιθυμείτε να το αξιοποιήσετε στη διδασκαλία ενός μαθήματος. Το παιχνίδι μπορεί να εφαρμοστεί είτε ατομικά από τον/την κάθε μαθητή/τρια είτε να το παίξετε όλοι μαζί στην τάξη ως μια ομαδική δραστηριότητα. Θα είναι χρήσιμο να έχουν τα παιδιά στυλό και χαρτί μπροστά τους για να κάνουν κάποιες πράξεις που χρειάζονται, να σκιτσάρουν πρόχειρα τις εικόνες κάποιων γρίφων ή να διατυπώνουν τους υποθετικούς συλλογισμούς τους μέχρι να οδηγηθούν στη λύση. 


Η παιδαγωγική ομάδα


Παιδαγωγικός Σχεδιασμός
Χαρούλα Κρομυάδου, Φιλόλογος-Παιδαγωγός (Msc)
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

Επιστημονική Επιμέλεια
Αλέξανδρος Καραμανλίδης, Δόκτωρ Βιολογίας
Επιστημονικός Συντονιστής ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

Επιμέλεια υλικού-κειμένων
Έλενα Ποντίκη, Περιβαλλοντολόγος-Μεταπτυχιακή φοιτήτρια MΒΑ
Υπεύθυνη Εθελοντών και Υποστηρικτών ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ
Πάνος Στεφάνου, Δημοσιογράφος-MsEcon στις Κριτικές Σπουδές Ασφάλειας
Υπεύθυνος Γραφείου Τύπου & Social Media ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ

Studio ηχογράφησης
Revolver

Ψηφιακός σχεδιασμός και τεχνική υλοποίηση
ISOBAR

Με την έγκριση


Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι μέρος του προγράμματος που υλοποιεί ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ «Δημιουργία Διεθνούς Περιβαλλοντικού Κέντρου» με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.


ΔιάβασεΠίσω

Οι θεματικές ενότητες και οι γρίφοι του παιχνιδιού

Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τους γρίφους και τις θεματικές ενότητες, στις οποίες αντιστοιχούν. Κάθε γρίφος περιλαμβάνει: 1) Τη «λύση του γρίφου» με εικόνες από τον γρίφο και προτεινόμενα βήματα για την επίλυσή του, 2) τη «Θεματική ενότητα» στην οποία αντιστοιχεί ο κάθε γρίφος και περιλαμβάνει τα θέματα: ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, ο ελληνικός ποιμενικός σκύλος, τα άγρια ζώα, ο λύκος, οι οικότοποι, το δάσος, η αρκούδα και 3) τη σύνδεση της θεματικής ενότητας με τα σχολικά εγχειρίδια και προτάσεις διδακτικής αξιοποίησης.

ΔιάβασεΠίσω